De zes faciliteitengemeenten rond Brussel

Inleiding

Zes gemeenten uit de Vlaamse Rand worden ‘faciliteitengemeenten’ genoemd omdat de wetgever in 1963 besliste om, op basis van resultaten van de talentelling van 1947, in deze gemeenten taalfaciliteiten of –tegemoetkomingen te voorzien voor de Franstalige taalminderheid*. Het gaat om Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek-Oppem. Met de grondwetherziening van 1970 werden deze 6 gemeenten bij het Nederlandse taalgebied gevoegd en de staatshervorming van 1988 legde het faciliteitenstelsel vast in de Grondwet. De omzendbrieven Peeters, Martens en Keulen vullen de bestaande taalwetgeving betreffende deze gemeenten aan.

De vastlegging van de taalgrens in de wet van 8 november 1962 en de taalwet van 2 augustus 1963, verdeelden België in 4 taalgebieden: een Nederlands, Frans en Duits taalgebied en een tweetalige Brusselse agglomeratie. In de homogene taalgebieden geldt de streektaal als officiële taal van de administratie en van het onderwijs. Een aantal gemeenten langs de taalgrens en rond Brussel met een aanwezigheid van minstens 30 % anderstaligen, bekwam echter een faciliteitenstatuut als onderdeel van het taalcompromis van Hertoginnedal.

Voordien was het taalstatuut van een gemeente afhankelijk van de resultaten van een talentelling. De massale inwijking van Franstalige Brusselaars in de randgemeenten, de sociale en taaldruk vanuit de hoofdstad en een betwistbare vraagstelling in de talentelling zorgden voor een systematische uitbreiding van het aantal tweetalige gemeenten ten koste van de eentalig Nederlandse gemeenten. Gemeenten met meer dan 50 % anderstaligen werden tweetalig en een aanwezigheid van 30 % anderstaligen gaf aanleiding tot de instelling van een faciliteitenregime. Vier van de huidige zes randgemeenten met faciliteiten hadden reeds een dergelijk ‘onthaal’-regime voor anderstaligen sinds 1954, namelijk Drogenbos, Wemmel, Kraainem en Linkebeek. De Vlaamse Beweging ijverde voor een sluitende taalwetgeving en voor de vastlegging van de taalgrens om de verdere verfransing van de Vlaamse gemeenten te stoppen.

In bestuurszaken

In onderwijs

Tegengestelde visies

Meer lezen

• Koninklijk Besluit van 18 juni 1966 houdende coördinatie van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken (Wet van 2 augustus 1963 op het gebruik van de talen in bestuurszaken, Wet van 8 november 1962 tot wijziging van provincie-, arrondissements- en gemeentegrenzen en tot wijziging van de wet van 28 juni 1932 op het gebruik van de talen in bestuurszaken en van de wet van 14 juli 1932 houdende taalregeling in het lager en in het middelbaar onderwijs, Wet van 28 juni 1932 op het gebruik van de talen in bestuurszaken)

• Wet van 30 juli 1963 houdende taalregeling in het onderwijs (pdf, 106 kb)

• Jimmy Koppen, Bart Distelmans & Rudi Janssens, Taalfaciliteiten in de Rand. Ontwikkelingslijnen, conflictgebieden en taalpraktijk, Brusselse Thema’s 9, Brussel, VUBPRESS, 2002.

• Els Witte (red.), De Brusselse Rand, Brusselse Thema’s 1, Brussel, VUBPRESS, 1993.

• Els Witte (red.), Het probleem Brussel sinds Hertoginnedal (1963), 1. Historische achtergronden, Taal en Sociale Integratie 11, Brussel, VUBPRESS, 1989.

• Els Witte (red.), Het probleem Brussel sinds Hertoginnedal (1963), 2. De Evolutie sinds 1963, Taal en Sociale Integratie 12, Brussel, VUBPRESS, 1989.

• Guido Fonteyn, De zes faciliteitengemeenten, Brussel, Uitgeverij Grammens, 1984.

• Petra Gunst, Brussel en de Vlaamse Rand. Een verhaal van migraties en grenzen, Accenten uit de geschiedenis van Vlaams-Brabant, 2008.

• Meer informatie vindt u ook op de betreffende webpagina van de Diensten van de Adjunct van de Gouverneur

• Raad van Europa over de niet-benoeming van de 3 burgemeesters, oktober 2008, meer informatie

• Standpunt Raad van Europa, Rapport van het Comité tegen Rassendiscriminatie van de Verenigde Naties (CERD) over de Vlaamse Wooncode