De rol van bedelen in de overlevingsstrategieën van Brusselse straatbewoners

Het leven van mensen in kwetsbare situaties is vaak slecht gedocumenteerd. Hierdoor ontbreekt het overheden en organisaties aan betrouwbare informatie om beleid te ontwikkelen dat aansluit bij de noden van deze groepen. Mensen die op straat leven vormen een dergelijke kwetsbare en verborgen populatie. Een deel van hen bedelt, en hoewel deze activiteit fel bediscussieerd is, is ze eveneens wetenschappelijk nauwelijks onderzocht. In deze bijdrage analyseren we zes jaar aan individuele registratiegegevens van Diogenes vzw, een Brusselse straathoekwerkdienst, om beter te begrijpen welke rol bedelen speelt in het leven van straatbewoners. We onderzoeken welke kenmerken van deze groep die op straat leeft samenhangen met bedelen als activiteit. De analyse wijst erop dat bepaalde vormen van kwetsbaarheid of uitsluiting – zoals het ontbreken van een inkomen, verslavingsproblematiek of een Roma-achtergrond – de kans op bedelen vergroten. Dat is vooral het geval voor wie psychische of verslavingsproblemen heeft, behoort tot de Romaminderheid, en vooral voor wie geen andere bronnen van inkomen heeft. Bedelen lijkt in deze context vooral een overlevingsactiviteit: een flexibele vorm om inkomen te verwerven wanneer andere opties moeilijk bereikbaar lijken. Deze studie toont hoe waardevol het ontsluiten van bestaande, maar onderbenutte gegevens kan zijn voor het ontwikkelen en evalueren van beleid gericht op de meest kwetsbare groepen. We pleiten dan ook voor een systematische aanpak van dataverzameling en -analyse binnen sociaal beleid en sociaal werk.